ไตรภูมิพระร่วง

รหัสเอกสาร

BIA-P.1/49-7

ชื่อเรื่อง

ไตรภูมิพระร่วง

ขอบเขตและเนื้อหาเอกสาร

ไตรภูมิพระร่วง

หรือไตรภูมิกถาที่พระมหาธรรมราชาลิไทยทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นในสมัยสุโขทัย เป็นวรรณกรรมทางพุทธศาสนาที่กล่าวถึงกำเนิดโลก หรือจักรวาล และสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในจักรวาล โดยแบ่งจักรวาลออกเป็นสามภูมิ คือ กามภูมิ รูปภูมิ และอรูปภูมิ

กามภูมิ ได้แก่ดินแดนของผู้ที่ยังข้องอยู่ในกามคุณ มีความสุข และความทุกข์แยกย่อยออกเป็น 2 ภูมิ คือ สุคติภูมิและทุคติภูมิ สุคติภูมิแยกเป็น 2 ระดับคือ มนุสสภูมิ (แดนของมนุษย์) และสวรรค์ ส่วนทุคติภูมิแบ่งออกเป็น 4 ชั้น คือ อสุรกายภูมิ เปตภูมิ ดิรัจฉานภูมิ และนรกภูมิ

รูปภูมิ หรือสวรรค์สิบหกชั้นอยู่เหนือกามภูมิ เป็นแดนของพรหมผู้ไม่ข้องอยู่ในกามคุณ พรหมเหล่านี้ยังมีรูปร่างมีตัวตนอยู่

อรูปภูมิ เป็นแดนของพรหมผู้ดำรงอยู่ในสภาพของจิต ไม่มีร่าง ไม่มีตัวตน เสวยปีติสุขอยู่ด้วยฌานในระดับสูงกว่ารูปภูมิ ผู้อยู่ในสวรรค์ชั้นนี้จะไม่กลับมาเกิดในมนุษยโลก จะบรรลุนิพพานในที่สุด

ไตรภูมิกถายังกล่าวถึงโครงสร้างของจักรวาล กล่าวถึงความสูง ความกว้าง ของเขาพระสุเมรุและเขาสัตตบริภัณฑ์ การโคจรของพระอาทิตย์ พระจันทร์ และดาวพระเคราะห์ กลุ่มดาวนักษัตรต่างๆ เวลาในแต่ละทวีป การสลายตัวและการเกิดใหม่ของจักรวาลเมื่อสิ้นกัลป์ ฯลฯ

วิธีการอธิบายในไตรภูมิกถานั้นใช้การยกเรื่องราวทำนองนิยายประกอบเป็นตอนๆ โดยเฉพาะเมื่อกล่าวถึงมนุสสภูมิ ตอนสุดท้ายกล่าวถึงนิพพานและวิธีปฏิบัติตนเพื่อบรรลุนิพพานด้วยการกำจัดกิเลสตามขั้นตอน และวิธีภาวนาโลกุตตรฌานในระดับต่างๆ

- พิมพ์ครั้งที่ [พ.ศ. 2507]

[1] - [344]

หมายเหตุ

- มีลายมือเขียนที่ใบรองปกว่า " ๏ มีการใช้คำ "ติรัจฉานกถา" น. ๒๐ บ. ๕ ฯลฯ"

วันที่สร้างเอกสาร

พ.ศ. 2507

ช่วงชั้นคำอธิบายเอกสาร

Item

ขนาดและสื่อของเอกสาร

สิ่งพิมพ์บนกระดาษ ปกแข็ง จำนวน 344 หน้า และมีลายมือของพุทธทาสภิกขุเขียนด้วยปากกา

สิ่งพิมพ์รวบรวม